हिमोग्लोबिन (Hgb, Hb) म्हणजे काय?
हिमोग्लोबिन (Hgb, Hb) हे लाल रक्तपेशींमधील एक प्रथिने आहे जे फुफ्फुसातून तुमच्या शरीराच्या ऊतींमध्ये ऑक्सिजन वाहून नेते आणि उतींमधून कार्बन डायऑक्साइड तुमच्या फुफ्फुसात परत करते.
हिमोग्लोबिन हे चार प्रोटीन रेणू (ग्लोब्युलिन चेन) बनलेले असते जे एकमेकांशी जोडलेले असतात.प्रत्येक ग्लोब्युलिन साखळीमध्ये हेम नावाचे महत्त्वाचे लोहयुक्त पोर्फिरिन संयुग असते.हेम कंपाऊंडमध्ये एम्बेड केलेला एक लोह अणू आहे जो आपल्या रक्तातील ऑक्सिजन आणि कार्बन डायऑक्साइड वाहतूक करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.हिमोग्लोबिनमध्ये असलेले लोह देखील रक्ताच्या लाल रंगासाठी जबाबदार आहे.
लाल रक्तपेशींचा आकार राखण्यात हिमोग्लोबिन देखील महत्त्वाची भूमिका बजावते.त्यांच्या नैसर्गिक आकारात, लाल रक्तपेशी गोल असतात आणि मध्यभागी छिद्र नसलेल्या डोनटसारखे अरुंद केंद्र असतात.म्हणून असामान्य हिमोग्लोबिन रचना लाल रक्तपेशींच्या आकारात व्यत्यय आणू शकते आणि त्यांचे कार्य आणि रक्तवाहिन्यांमधून प्रवाहात अडथळा आणू शकते.
ते का केले आहे
अनेक कारणांमुळे तुमची हिमोग्लोबिन चाचणी होऊ शकते:
- आपले एकंदर आरोग्य तपासण्यासाठी.तुमचे डॉक्टर तुमच्या सामान्य आरोग्यावर लक्ष ठेवण्यासाठी आणि ॲनिमिया सारख्या विविध विकारांची तपासणी करण्यासाठी नियमित वैद्यकीय तपासणी दरम्यान संपूर्ण रक्त मोजणीचा भाग म्हणून तुमच्या हिमोग्लोबिनची चाचणी करू शकतात.
- वैद्यकीय स्थितीचे निदान करण्यासाठी.तुम्हाला अशक्तपणा, थकवा, धाप लागणे किंवा चक्कर येत असल्यास तुमचे डॉक्टर हिमोग्लोबिन चाचणी सुचवू शकतात.ही चिन्हे आणि लक्षणे अशक्तपणा किंवा पॉलीसिथेमिया व्हेरा दर्शवू शकतात.हिमोग्लोबिन चाचणी या किंवा इतर वैद्यकीय स्थितींचे निदान करण्यात मदत करू शकते.
- वैद्यकीय स्थितीचे निरीक्षण करण्यासाठी.जर तुम्हाला ॲनिमिया किंवा पॉलीसिथेमिया व्हेराचे निदान झाले असेल, तर तुमचे डॉक्टर तुमच्या स्थितीचे निरीक्षण करण्यासाठी आणि उपचारांचे मार्गदर्शन करण्यासाठी हिमोग्लोबिन चाचणी वापरू शकतात.
काय आहेतसामान्यहिमोग्लोबिन पातळी?
हिमोग्लोबिनची पातळी संपूर्ण रक्तातील ग्रॅम (gm) प्रति डेसीलीटर (dL) मध्ये हिमोग्लोबिनची मात्रा म्हणून व्यक्त केली जाते, डेसिलिटर 100 मिलीलीटर असते.
हिमोग्लोबिनची सामान्य श्रेणी वयावर आणि, पौगंडावस्थेपासून, व्यक्तीच्या लिंगावर अवलंबून असते.सामान्य श्रेणी आहेत:
ही सर्व मूल्ये प्रयोगशाळांमध्ये थोडीशी बदलू शकतात.काही प्रयोगशाळा प्रौढ आणि "मध्यम वयानंतर" हिमोग्लोबिन मूल्यांमध्ये फरक करत नाहीत.गर्भवती महिलांना मृत जन्माचे (उच्च हिमोग्लोबिन - सामान्य श्रेणीपेक्षा जास्त) आणि अकाली जन्म किंवा कमी वजनाचे बाळ (कमी हिमोग्लोबिन - सामान्य श्रेणीपेक्षा कमी) वाढण्याचे धोके टाळण्यासाठी उच्च आणि कमी हिमोग्लोबिन पातळी टाळण्याचा सल्ला दिला जातो.
जर हिमोग्लोबिन चाचणीने तुमची हिमोग्लोबिन पातळी सामान्यपेक्षा कमी असल्याचे दिसून आले, तर याचा अर्थ तुमच्याकडे लाल रक्तपेशींची संख्या कमी आहे (ॲनिमिया).अशक्तपणाची अनेक भिन्न कारणे असू शकतात, ज्यात जीवनसत्वाची कमतरता, रक्तस्त्राव आणि जुनाट आजार यांचा समावेश आहे.
जर हिमोग्लोबिन चाचणी सामान्य पातळीपेक्षा जास्त दर्शवते, तर अनेक संभाव्य कारणे असू शकतात - रक्त विकार पॉलीसिथेमिया व्हेरा, उच्च उंचीवर राहणे, धूम्रपान आणि निर्जलीकरण.
सामान्य परिणामांपेक्षा कमी
जर तुमची हिमोग्लोबिन पातळी सामान्यपेक्षा कमी असेल तर तुम्हाला अशक्तपणा आहे.अशक्तपणाचे अनेक प्रकार आहेत, प्रत्येकाचे वेगवेगळे कारण आहेत, ज्यामध्ये हे समाविष्ट असू शकते:
- लोह कमतरता
- व्हिटॅमिन बी -12 ची कमतरता
- फोलेटची कमतरता
- रक्तस्त्राव
- अस्थिमज्जावर परिणाम करणारे कर्करोग, जसे की ल्युकेमिया
- मूत्रपिंडाचा आजार
- यकृत रोग
- हायपोथायरॉईडीझम
- थॅलेसेमिया - एक अनुवांशिक विकार ज्यामुळे हिमोग्लोबिन आणि लाल रक्तपेशी कमी होतात
जर तुम्हाला पूर्वी ॲनिमियाचे निदान झाले असेल, तर हिमोग्लोबिनची पातळी सामान्यपेक्षा कमी असेल तर तुमची उपचार योजना बदलण्याची गरज असल्याचे सूचित करू शकते.
सामान्य परिणामांपेक्षा जास्त
जर तुमची हिमोग्लोबिन पातळी सामान्यपेक्षा जास्त असेल, तर याचा परिणाम असू शकतो:
- पॉलीसिथेमिया व्हेरा - एक रक्त विकार ज्यामध्ये तुमची अस्थिमज्जा खूप जास्त लाल रक्तपेशी बनवते
- फुफ्फुसाचा आजार
- निर्जलीकरण
- उंचावर राहणे
- हेवी स्मोकिंग
- जळते
- जास्त उलट्या होणे
- अत्यंत शारीरिक व्यायाम
पोस्ट वेळ: एप्रिल-२६-२०२२